آیا ظروف سرامیکی سرطان زا هستند؟ آشنایی با ظروف ایمن (فود سیف)

ظروف ایمن یا فودسیف به چه ظروفی گفته می‌شود؟

ظروف ایمن یا فودسیف به ظروفی گفته می‌شود که به گونه‌ای طراحی و ساخته شده‌اند که در برابر تماس با مواد غذایی هیچ گونه عارضه‌ای نداشته باشند. در واقع این ظروف بر اساس استانداردهایی ساخته می‌شوند که در تماس با مواد غذایی واکنش شیمیایی ایجاد نکنند و هیچ گونه آلودگی و سمی را وارد آن نکنند.

ویژگی‌های کلی ظروف ایمن یا فودسیف چیست؟

به دلیل اهمیت زیاد بهداشت غذایی و خطرهای ناشی از جذب مواد سمی احتمالی موجود در ظروف، لازم است که ما بدانیم ظروف فودسیف چه ویژگی‌هایی دارد و فارغ از جنس و نوع، سالم ترین ظروف برای نگهداری و سرو مواد غذایی را انتخاب و استفاده کنیم. در ادامه ویژگی‌های کلی ظروف ایمن یا فودسیف آورده شده است.

متریال به کار رفته در ظرف:

ظروف ایمن یا فودسیف از متریالی ساخته می‌شوند که سمی نبوده و مواد مضر را وارد خوراکی‌ها نمی‌کنند. رایج ترین متریال ظروف ایمن شامل سرامیک، شیشه، استیل ضد زنگ و انواع خاصی از پلاستیکهاست که در آنها استانداردهای لازم رعایت شده است.

لعاب و پوشش به کار رفته در ظروف

در صورتی که در ظرف مورد نظر از پوشش‌هایی مانند لعاب استفاده شده باشد، لازم است که این پوششها بدون هرگونه مواد مضر مانند سرب و کادمیم باشد. پوششهای مورد استفاده در ظروف ایمن استانداردهای لازم را دارند و هیچ خطری برای سلامتی نخواهند داشت.

دوام ظرف در شرایط مختلف استفاده

ظروف ایمن یا فودسیف باید دوام لازم برای استفاده معمول را داشته باشند. هر قدر دوام محصول کمتر باشد احتمال اینکه برای نگهداری و سرو غذا گزینه امنی نباشند بیشتر می‌شود. بنابراین لازم است که در حین خرید ظروف کاربردی به بادوام بودن آن توجه کنید. از جمله نشانه‌هایی که دوام یک ظرف را نشان می‌دهد قابلیت گذاشتن در ماکروفر و شستشو در ماشین ظرفشویی می‌باشد. چرا که این قابلیت نشان دهنده این است که ظرف تحمل حرارتی بالایی دارد و در شرایط مختلف آسیب نمی‌بیند.

چرا باید از ظروف فودسیف استفاده کنیم؟

استفاده از ظروف ایمن یا فودسیف یکی از موارد بسیار ضروری در سبک زندگی هر فرد است. زیرا همه‌ی افراد به طور روزانه و مکرر از ظروف غذایی استفاده می‌کنند و در صورتی که این ظروف استانداردهای لازم را نداشته باشند، در طولانی مدت می‌توانند مشکلات جدی را برای افراد به وجود آورند.

ممکن است با یک بار استفاده از ظرفی غیرایمن مشکلی ایجاد نکند، اما استفاده مکرر و روزمره از این نوع ظروف می‌تواند برای سلامتی بسیار مضر باشد. بنابراین انتخاب ظرف ایمن و مناسب اهمیت بسیاری دارد.

در ادامه به برخی از دلایل استفاده از ظروف ایمن پرداخته شده است:

جلوگیری از وارد شدن مواد سمی به مواد غذایی

ظروف ایمن یا فودسیف به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مانع از ورود مواد مضر و سمی به درون غذا می‌شوند. موادی همچون سرب، کادمیم و دیگر مواد سمی می‌توانند باعث آلودگی مواد غذایی شوند.

محافظت در برابر حساسیت‌های احتمالی

ظروف ایمن به طور معمول از متریالی ساخته می‌شوند که کمتر حساسیت زا هستند. به همین دلیل افرادی که دارای آلرژی یا حساسیت‌ به موادی خاص هستند ( مانند نیکل یا برخی از انواع پلاستیکها) می‌توانند با استفاده از ظروف فودسیف ریسک واکنشهای حساسیتی خود را از این طریق به حداقل برسانند.

کاهش ریسک واکنش شیمیایی میان مواد غذایی و ظرف

ظروف ایمن معمولا به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر رشد باکتری مقاوم بوده و به راحتی تمیز می‌شوند. به همین دلیل باقی‌مانده‌های مواد غذایی در ظرف باقی نمی‌ماند وآلودگی‌های ناشی از آن در غذاهای دیگر نفوذ نمی‌کند.

آیا ظروف سرامیکی فودسیف هستند؟

در حین خرید ظروف سرامیکی لازم است به یک سری نکات توجه کنید. یکی از مهم ترین این نکات، ایمن بودن یا نبودن ظرف برای نگهداری و سرو مواد غذایی است.

یکی از مهم ترین چالشها در حین خرید ظروف سرامیکی این است که آیا این ظروف برای استفاده های مصرفی مانند سرو و نگهداری غذا مناسب هستند؟ واقعیت این است که همه‌ی ظروف سرامیکی ایمن نیستند. چرا که ممکن است ترکیبات به کار رفته در بدنه و لعاب در آنها باعث آلودگی غذایی شود.

این مسئله به طور خاص درمورد نگهداری مایعات و مواد غذایی اسیدی اهمیت بسیاری پیدا میکند. زیرا برخی از ظروف سرامیکی اصلا مناسب نگهداری این گونه مواد غذایی نیستند و استفاده از آنها می تواند برای سلامتی ما بسیار مضر باشد.

اما اصلا جای نگرانی نیست. چرا که شما می‌توانید با به کار بردن نکاتی ساده ظروف ایمن را از ظروف غیرایمن تشخیص دهید و ظروف غیرایمن را به عنوان ظروف کاربردی استفاده نکنید.

عوامل تعیین کننده ظروف ایمن سرامیکی

فودسیف بودن ظروف سرامیکی به چند عامل بستگی دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم:

نوع بدنه سرامیک

بدنه های پرسلانی و استون ور: این دو نوع بدنه‌ی سرامیکی اغلب فودسیف و ایمن هستند. چرا که این دو نوع سرامیک در دماهای بسیار بالا پخته می‌شوند و بر اثر پخته شدن در حرارت زیاد متراکم و شیشه‌ای می‌شوند. به همین دلیل بدنه‌ی آنها ضد آب شده و مواد غذایی و مایعات را به خود جذب نمی‌کنند.

بدنه‌های ارتن‌ور : به طور کلی شامل سفال و سرامیکهایی می‌شوند که در دماهای پایین تر و حدودا زیر 1100 درجه پخته می‌شوند. بدنه‌ی این نوع سرامیک متخلخل است. یعنی رطوبت را به خود جذب کرده و ضد آب نیست. بنابراین برای ضدآب شدن حتما به پوشش لعابی نیاز دارند. از این رو ظروف سفالی و سرامیکی بدون لعاب برای سرو و نگهداری غذا ایمن نیستند و نباید مورد استفاده مصرفی قرار گیرند.

نقش لعاب در ایمن بودن ظروف سرامیکی

از آنجا که به طور سنتی در لعابها از سرب و کادمیم برای به دست آوردن برخی رنگها و پایین آوردن دمای پخت استفاده می‌شده، بسیاری از لعاب‌هایی که به شیوه‌های سنتی ساخته می‌شوند دارای مواد سمی بوده و نگهداری غذا در آنها خطرناک است. به همین دلیل سالهاست طبق استانداردهای جدید استفاده از این مواد در لعابهای ظروف مصرفی ممنوع شده است.

به عنوان مثال در بسیاری از کشورها از جمله امریکا قوانین و استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای توسط ارگانهای حوزه‌ی صنایع غذایی اعمال می‌شود. (مانند سازمان FDA امریکا) به همین دلیل تولیدکنندگان موظفند که در تولید ظروف ایمن و فودسیف به این قوانین پایبند باشند و محصولاتی که با توجه به این استانداردها ساخته می‌شوند دارای برچسب اطمینان می‌باشند.

6 نکته کلیدی ظروف سرامیکی ایمن که در حین خرید باید به آنها توجه کنید

همانطور که پیش از این اشاره کردیم یکی از مهم ترین مسائلی که باید در حین خرید ظروف سرامیکی دست ساز مصرفی مورد توجه قرار دهیم مصرفی بودن یا فود سیف بودن ظروف است. زیرا برخی از انواع سرامیک ها در تماس با مواد غذایی طی واکنش های شیمیایی مواد سمی تولید میکنند که در دراز مدت می تواند برای سلامتی ما بسیار مضر باشد. شما می توانید با رعایت نکات زیر به راحتی از فودسیف بودن ظروف سرامیکی خود مطمئن شوید:

1- بررسی نوع بدنه ی سرامیکی:

لازم نیست نگران این باشید که ممکن است نتوانید نوع بدنه سرامیکی را به درستی تشخیص دهید! برای این کار کافی است از فروشنده سوال کنید و یا در ویژگی های محصول نوع بدنه سرامیکی را چک کنید.

همانطور که گفتیم بدنه های سرامیکی پرسلان (چینی)، استون ور و ارتن ور ( که در بازار ایران به دو نوع سفال و سرامیک شناخته می شود) تقسیم بندی می شود.

بدنه های پرسلان و استون ور تقریبا فودسیف به شمار می روند و شما می توانید با خیال راحت تری آنها را خرید کنید.

اما بدنه های سفال و سرامیکی که در دماهای زیر 1100 درجه پخته شده‌اند به دلیل وجود تخلخل باید برای فودسیف بودن مورد بررسی قرار گیرند. نکات زیر به شما کمک می کند تا بتوانید ظروف سفالی و سرامیکی مصرفی و دلخواهتان را خریداری کنید. شما می توانید با بررسی لعاب این ظروف سرامیکی از مصرفی بودن آن اطمینان حاصل کنید.

در ادامه به این مورد نیز پرداخته شده است.

2- توجه به لعاب به کار رفته

بررسی لعاب ظروف سرامیکی دست ساز و هنری یکی از مهم ترین راههایی است که به وسیله ی آن می توانیم به کیفیت ظرف یا اثر مورد نظرمان پی ببریم. این موضوع در مورد ظروف سفالی و سرامیکی (ارتن ورها) که در دماهای پایین تر پخت می شوند اهمیت ویژه ای پیدا میکند. چرا که معمولا ایرادات لعاب در بدنه های پرسلان و استون ور به دلیل ضدآب بودن مشکل جدی ایجاد نمی کند.

اما بدنه های سفالی و سرامیکی به دلیل تخلخل و جذب آب باید به وسیله ی لعاب کاملا پوشانده شوند تا مواد غذایی و مایعات را به خود جذب نکنند و از این طریق ضد آب شوند.

رعایت نکات زیر در حین بررسی لعاب می تواند به راحتی به شما کمک کند تا ظرف سفالی و سرامیکی مناسب را انتخاب کنید.

3- بررسی سربی بودن یا نبودن لعاب

لعاب های سربی در عین حال که بسیار زیبا و جذاب هستند، برای استفاده های مصرفی به هیچ عنوان گزینه ی سالمی نیستند. این لعاب ها که معمولا در ظروف سفالی و سرامیکی با دماهای بسیار پایین تر (زیر 1000 درجه) اعمال می شود تنها برای ظروف دکوراتیو مناسب بوده و نباید با مواد غذایی در تماس قرار گیرند.

برای بررسی این گزینه لازم است از تولید کننده یا فروشنده سوال کنید و از سربی نبود لعاب بدنه ی سرامیکی مطمئن شوید. گرچه در سالهای اخیر استفاده از لعابهای دارای اکسید سرب در ظروف سرامیکی ممنوع شده و تولیدکنندگان برای ظروف مصرفی از لعابهای سرب دار استفاده نمی کنند.

4- بررسی ترک های احتمالی روی سطح لعاب

یکی دیگر از روشهایی که به سادگی می توانید به مصرفی بودن یا نبودن ظروف پی ببرید بررسی لعاب بدنه و اطمینان از نبود ترکهای لعاب بروی سطح ظرف است.

گرچه برای ظروف دکوراتیو از این ترکها به عنوان تزیین بدنه استفاده می شود، اما لازم است برای اطمینان از مصرفی بودن ظروف سرامیکی خود لعاب را با دقت چک کنید و در صورت مشاهده ی ترک های سطح لعاب از خریداری آن خودداری کنید.

چرا که مواد غذایی و مایعات از طریق این ترکها جذب بدنه شده و در طولانی مدت میتواند در پی واکنش های شیمیایی موادی سمی تولید کند که برای سلامتی انسان مضر است.

5- پوشانندگی کامل لعاب و بررسی هرگونه لعاب نگرفتگی

علاوه بر ترک ها لازم است که لعاب ها از نظر پوشانندگی نیز چک شوند. برای این کار کافی است سطح بدنه را بررسی کنید و اگر قسمتی از ظرف لعاب نداشت و بدنه ی خام قابل مشاهده بود از خرید آن به عنوان ظرف مصرفی صرف نظر کنید.

اما در صورتی که این ایراد در قسمتهای پشتی ظرف و جاهایی باشد که با مواد غذایی در تماس نیست میتوان تا حدی از این ایراد صرف نظر کرد.

6- مراقب تزیینات و ظروف نقاشی شده باشید

در حین خرید ظروف سرامیکی ایمن حتما مطمئن شوید که نقاشی‌های به کار رفته روی سطح کار زیر سطح لعاب به کار رفته‌اند و به اصطلاح نقاشی‌های زیرلعابی هستند. برای این کار کافی است روی سطح کار دست بکشید.

اگر تزیینات قابل لمس باشند یا بافت متفاوتی از لعاب داشته باشند احتمالا زیرلعابی نیستند و ممکن است تزیینات روی لعاب به کار رفته باشد. در این صورت احتمال از بین رفتن آنها در حین استفاده و شستشو و همچنین نفوذ به مواد غذایی بسیار بیشتر است.

برای اطمینان بیشتر بهتر است در حین خرید ظروف سرامیکی هنری در مورد این موارد از فروشنده سوال کنید.

دیگر ویژگی‌های ظروف سرامیکی ایمن و فودسیف

علاوه بر نکات گفته شده نکات دیگری هستند که احتمالا می‌توانند در حین خرید ظروف سرامیکی ایمن به شما کمک کند. به عنوان مثال ظروفی که دارای ویژگی‌هایی مثل قابلیت قرارگیری در مایکروفر و ماشین ظرفشویی باشد احتمالا از دوام بیشتری برخوردارند و احتمال فودسیف بودن آنها بیشتر است.

چرا که احتمال به کار رفتن فلزات سنگین مانند سرب در آنها بسیار کم است و معمولا این ظروف کمتر دچار شکستگی و لب پر شدن ترک لعاب می‌شوند.

نکات تکمیلی و جمع بندی

در قسمت پایانی مقاله بهتر است به این نکته توجه کنید که استفاده از ظروف سرامیکی برای غذاهای معمول و غیراسیدی به طور معمول خطری برای استفاده از ظروف ندارد. اما اگر غذاهای اسیدی برای مدت طولانی در ظروف سرامیکی نگهداری شوند خطر ایجاد واکنشهای شیمیایی و ورود مواد سمی به مواد غذایی به وجود خواهد آمد.

یک راه موثر برای به حداقل رساندن این ریسک این است که ظروف سفالی و سرامیکی که از ایمن بودن آنها مطمئن نیستید را برای استفاده‌های روزمره به کار نبرید. این قضیه به طور خاص برای گروههای حساس تر مانند کودکان، زنان باردار و افراد آسیب پذیر اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.

لازم به ذکر است کلیه ظروف تولید شده در مجموعه روا فاقد سرب و ارسنیک و هر گونه ماده سمی دیگری میباشد.